door: Leo Aquina | 8 mei 2025
“Over techniek, tactiek en fysiek is in de sport al extreem veel bekend, maar dat stukje teambuilding, hoe werk je met elkaar, daar is tot nu toe maar heel weinig aandacht aan besteed,” zegt Bart Jan van Collenburg. Samen met collega’s Doritt van der Waerden en Jan-Kees Walrave begon hij een kleine twee jaar geleden met Sport Motivation. Daarmee bieden zij teambuildingstrainingen - die in het bedrijfsleven al decennialang gemeengoed zijn - aan in de (breedte)sport.
Jan-Kees Walrave en Doritt van der Waerden verzorgden met My Motivation Insights al sinds 2005 teambuildingstrainingen in het bedrijfsleven. Dat was voortgekomen uit trainingen die Walrave ontwikkelde bij de HR Afdeling van Unilever. Bart Jan van Collenburg - der dritte im Bunde - volgde in 2022 zo'n training van My Motivation Insights en vroeg zich af waarom dit niet werd toegepast in de sport. “Zelf heb ik ook jarenlang gewerkt in de bedrijfsopleidingenwereld en ik heb een eigen bedrijf in de Sport, Kicks N Sticks, waarmee ik kampen en clinics verzorg. Daarnaast ben ik al 21 jaar coach van hockeyelftallen op verschillende niveaus.”
"Je stelt vragen als: waar krijgen de spelers energie van? Vinden ze structuur belangrijk, of hechten ze meer aan vrijheid?"
Theorieën en kleuren
Walrave, Van der Waerden en Van Collenburg sloegen de handen ineen en begonnen Sport Motivation dat teambuildingssessies baseert op de theorie van de Amerikaanse psycholoog Clare W. Graves. Van Collenburg: “Het is een methode om mensen inzicht te geven in hun drijfveren, waarmee ze zichzelf beter leren kennen, maar ook de anderen waarmee ze werken. Er zit ook een stukje Jung - Zwitsers psychiater en psycholoog, grondlegger van de analytische psychologie - in. Daarnaast is de theorie van Graves gekoppeld aan de Big-Five, een wetenschappelijk onderbouwde en gevalideerde theorie over persoonlijkheidskenmerken. Bij Jung gaat het erom wat je doet en bij Graves draait het om de vraag waarom. Hij gelooft dat mensen zich ontwikkelen en dat de omgeving daar een grote rol bij speelt. Er wordt niet gezegd 'je bent deze twee kleuren', maar er wordt gekeken naar devolgorde van je voorkeuren. 
Daar heeft de buitenwereld ook veel invloed op. Dat is enorm goed bruikbaar in sportteams. Je stelt vragen als: waar krijgen de spelers energie van? Vinden ze structuur belangrijk, of hechten ze meer aan vrijheid? Als je dat weet, kun je als coach anticiperen en zorgen dat ze meer energie krijgen.”
Sport Motivation organiseert teambuildingsessies en leidt ook zogenaamde facilitators op. Van Collenburg: “We hebben op dit moment veertien facilitators en in de zomer komen daar weer vier of vijf nieuwe bij. Dat kunnen trainers of coaches zijn, die na een opleiding van twee dagen voldoende bagage in huis hebben om profielen af te nemen. Die profielen bestaan uit digitale vragenlijsten waar ze voor betalen. Daar komt een rapport uit en vervolgens gaan ze daarmee aan de slag.”
Van Collenburg geeft een voorbeeld: “Het MO16-7 team van hockeyclub Rotterdam koos voor Sport Motivation om elkaar nog beter te leren kennen." De coaches van het team zijn erg positief: ‘Wat begon als een theoretische oefening, werd dankzij de herkenbare voorbeelden van de facilitator snel praktisch en toepasbaar. De groene en oranje drijfveren kwamen daarbij sterk naar voren. Een voorbeeld hiervan is hoe de spelers zich continu inzetten om elkaar te helpen: wanneer één teamgenoot een fout maakt, bieden anderen snel steun en motivatie in plaats van kritiek.’
"Wordt iemand verdediger vanuit die persoonlijke voorkeur, of komt die persoonlijke voorkeur voort uit de positie in het veld?"
Stress en spelstrategieën
Sport Motivation heeft de theorieën die in het bedrijfsleven worden toegepast, specifiek voor de sport gericht op stress en op spelstrategieën. Van Collenburg: “In sportwedstrijden zijn er altijd stress-momenten, en je focus verschuift dan. We kunnen dan inzichtelijk maken wat handig is voor spelers zelf maar vooral voor coaches en begeleiders. Als het gaat om spelstrategieën kijken we bijvoorbeeld of het tijdens een wedstrijd wel zo handig is als de coach een algemeen praatje houdt voor het team, of dat het wellicht beter is het team op te delen en in te spelen op de persoonlijke voorkeuren. Daarnaast willen we onderzoeken of bepaalde voorkeuren gerelateerd kunnen worden aan rollen binnen het team. Zijn verdedigers bijvoorbeeld meer gehecht aan structuur? Daar zit je natuurlijk een beetje met een kip-eiverhaal. Wordt iemand verdediger vanuit die persoonlijke voorkeur, of komt die persoonlijke voorkeur voort uit de positie in het veld? Op dit moment hebben we nog niet genoeg data om iets te kunnen zeggen over voorkeuren en rollen binnen het team, maar in de toekomst willen we daar wel iets mee.”
Goud geld
In het bedrijfsleven wordt goud geld verdiend met dergelijke teambuildingssessies, maar in de sport ligt dat anders. Van Collenburg: “Een opleiding tot facilitator kost nu als introductie 495 euro. Daarvoor krijg je twee volle dagen training in Breda. Voor het bedrijfsleven kost een dergelijke training al gauw het viervoudige. Daar kijken ze niet op van een paar duizend euro voor een opleiding, maar in de sportwereld is minder geld beschikbaar. Teams die graag een traject ingaan met een facilitator betalen voor een sessie van drie uur duizend euro, inclusief profielen.” Op dit moment werkt Sport Motivation voor ongeveer twintig teams in verschillende sporten. “Ik verwacht dat daar in augustus september een grote groep bijkomt”, aldus Van Collenburg. “We zitten nu in de fase dat de prijzen verdeeld worden, dat is niet het moment voor dergelijke sessies. Aan het begin van het seizoen en aan het einde van de winterstop zijn momenten dat er binnen teams ruimte is voor dergelijke activiteiten.”
Voor meer informatie: sportmotivation.com